Blockchain cho phép giao dịch các vật có giá trị trên cơ sở ngang hàng mà không bị kiểm soát bởi một thực thể tập trung. Tuy nhiên, người dùng vẫn thích các nền tảng tập trung hơn khi mua, bán và trao đổi tài sản tiền điện tử.
Các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) đang ngày càng phổ biến. Và giống như mọi thứ khác trên thế giới, DEX có ưu và nhược điểm của chúng. Bài viết này mô tả DEX và so sánh nó với các nền tảng thay thế tập trung. Đầu tiên, hãy tìm hiểu về tài chính phi tập trung (DeFi).
Mục Lục
DeFi là gì?
Các tổ chức tài chính truyền thống quản lý một nguồn trung tâm duy nhất. DeFi là viết tắt của Tài chính phi tập trung và là một thuật ngữ chung cho các ứng dụng, sản phẩm và dịch vụ tài chính không yêu cầu các bên trung gian như ngân hàng, công đoàn tín dụng và quỹ bảo hiểm.
Các trung gian đóng một vai trò quan trọng trong quá khứ, giúp các bên đàm phán giao dịch và giữ tiền của họ an toàn, nhưng họ tin rằng hệ thống tài chính truyền thống đã dần không còn được công nhận vì nhiều lý do gia tăng.
Mặt khác, các hệ thống DeFi được tự động hóa và chạy trên blockchain, do đó không yêu cầu cấu trúc thượng tầng của bên thứ ba. Nhờ các hợp đồng thông minh, bạn có thể có các thỏa thuận được thực hiện tự động. Điều này có nghĩa là phí chuyển tiền, phí giao dịch, phí đầu tư thấp hơn và khả năng tiếp cận vốn tốt hơn cho tất cả những người tham gia.
DeFi có mối quan hệ chặt chẽ với tiền điện tử vì toàn bộ hệ sinh thái crypto không thể hoạt động nếu không có các công cụ thanh toán phi tập trung. Mọi người ngày càng quan tâm nhiều hơn đến không gian này và số lượng coin và token được giao dịch ngày càng tăng, bắt đầu với Bitcoin hơn một thập kỷ trước.
Để người dùng có quyền truy cập thuận tiện vào token gốc, các dự án phải trả số tiền mà sàn giao dịch tập trung yêu cầu, nhưng không phải dự án nào cũng có thể chi trả. Kể từ đó, nhu cầu về các sàn giao dịch phi tập trung cũng tăng lên.
Xem thêm: Thiết Kế Website Sàn Giao Dịch Phi Tập Trung – Defi Exchange
Sàn giao dịch phi tập trung là gì?
Sàn giao dịch phi tập trung (hay DEX) là sàn giao dịch tiền điện tử không yêu cầu sử dụng dịch vụ của bên thứ ba để vận hành tài sản tiền điện tử. Họ cho phép các thương nhân giao dịch trực tiếp với nhau. Chức năng của DEX tương tự như chức năng của các nền tảng tập trung truyền thống, nhưng ngược lại, nó cung cấp cơ chế giao dịch ngang hàng trực tiếp dựa trên việc thực thi hợp đồng thông minh.
Loại giao dịch này giả định rằng tất cả các bên tham gia giao dịch đều kiểm soát tài sản kỹ thuật số và khóa riêng của họ mà không cần chuyển chúng cho bên trung gian hoặc người giám sát. Nói tóm lại, DEX là một nền tảng cho phép người dùng tìm các lệnh đối ứng cho các lệnh mua và bán mà không cần đến một tổ chức trung tâm để lưu trữ và trao đổi tài sản.
Ý tưởng tạo ra một nền tảng như vậy đã được hiện thực hóa vào năm 2013-2014, nhưng các nguồn khác nhau đặt tên khác nhau, gây khó khăn cho việc xác định người tiên phong trong lĩnh vực này.
Ngày nay, chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy nhiều sàn giao dịch phi tập trung với các tính năng khác nhau trên mạng. Chỉ riêng GitHub đã liệt kê hơn 250 DEX đang hoạt động tại thời điểm viết bài. Điển hình nhất là Uniswap, Tokenlon, 0x Protocol, Venus, Sushiswap, Compound, Curve Finance, 1inch Exchange và PancakeSwap.
Nhưng trên thực tế, nhiều sàn giao dịch trực tuyến tuyên bố là phi tập trung lại không hoàn toàn phi tập trung. Chúng tôi không có quyền truy cập vào khóa riêng của người dùng nhưng chúng tôi sử dụng máy chủ của riêng mình để lưu trữ dữ liệu giao dịch.
Các sàn giao dịch phi tập trung hoạt động như thế nào?
DEX hoạt động tương tự nhưng khác với các sàn giao dịch tập trung. Có nhiều loại DEX khác nhau được mở cho người dùng, nhưng điểm chung tuyệt vời của chúng là các lệnh được thực hiện trên chuỗi. Một số DEX có doanh số bán mã thông báo chuỗi chéo (chẳng hạn như AnySwap), nhưng thường thì các DEX tập trung vào một chuỗi duy nhất (chẳng hạn như Ethereum hoặc Chuỗi Binance). DEX có ba mặt hàng cơ bản khác nhau: sổ lệnh trực tuyến, sổ lệnh ngoài chuỗi và các nhà tạo lập thị trường tự động.
Trong chuỗi DEX
Sổ lệnh trên chuỗi DEX có nghĩa là tất cả các lệnh và tất cả các giao dịch được ghi lại trên blockchain. Điều này có vẻ không thực tế.
Ngoài chuỗi DEX
Đối với sổ lệnh ngoài chuỗi, các DEX này không được phân quyền hoàn toàn. Điều này là do các giao dịch được ghi lại từ một chuỗi khối có thể liên quan đến bên thứ ba. Một số chuyên gia gọi các sàn giao dịch như vậy là hỗn hợp vì chúng kết hợp các tính năng của sàn giao dịch tập trung và phi tập trung.
Nhà tạo lập thị trường tự động (AMM)
AMM là một giao thức cung cấp tính thanh khoản cho các thị trường cụ thể thông qua giao dịch thuật toán tự động. Mô hình này không yêu cầu sổ lệnh.
Trên thực tế, hầu hết các máy chủ DEX vẫn lưu trữ sổ lệnh, nhưng không lưu trữ khóa riêng.
Sàn giao dịch phi tập trung với tập trung
Mục đích của trao đổi phi tập trung và tập trung là như nhau.
Chúng tôi giúp những người cần các công cụ và dịch vụ tài chính chất lượng và có kết nối internet để truy cập chúng. Sự khác biệt lớn nhất là quản trị.
Trao đổi tập trung được quy định bởi các tổ chức hoặc cá nhân cụ thể chịu trách nhiệm bảo vệ thông tin cá nhân và tiền của người dùng. Bạn có toàn quyền kiểm soát cách thức hoạt động của sàn giao dịch và hướng phát triển của nó, đồng thời bạn có thể tự quyết định.
Các nền tảng phi tập trung được quản lý tự động và các thành viên nền tảng thường tham gia vào quá trình ra quyết định. Trao đổi này cung cấp cho người tham gia công nghệ để tương tác trực tiếp với các đề xuất chính và hỗ trợ hoặc từ chối chúng.
Hiện nay, mô hình tập trung vẫn chiếm ưu thế. Như đã đề cập ở trên, có hơn 250 sàn giao dịch phi tập trung và hàng nghìn sàn giao dịch tập trung.
Theo Token Insight, vào cuối năm 2020, chỉ có 19% trong số tất cả các nền tảng giao dịch được phân cấp, so với khoảng 1% khối lượng giao dịch trên các sàn giao dịch phi tập trung. Mặc dù DEX vẫn đang ở giai đoạn đầu, nhưng chắc chắn đây là một ý tưởng sáng tạo phục vụ nhu cầu của thị trường tiền điện tử.
Xem thêm: Thiết Kế Sàn Giao Dịch Tiền Điện Tử Nhanh Chóng, Tiết Kiệm, Hiệu Quả 2023
Ưu và nhược điểm của sàn giao dịch phi tập trung
Không còn nghi ngờ gì nữa, DEX đã thổi luồng sinh khí mới vào thế giới trao đổi trực tuyến, nhưng chúng có cả điểm mạnh và điểm yếu.
Ưu điểm
Hầu như tất cả các lợi thế của nền tảng này đều đến từ kiến trúc phân tán và thiếu một trung tâm điều khiển duy nhất. Dưới đây là một số lợi ích tuyệt vời:
Ẩn danh
Trao đổi phi tập trung cung cấp cho người dùng ẩn danh hoàn toàn và hầu như không cần đăng ký. Do đó, không có dữ liệu cá nhân nào có thể được thu thập. Các nhà đầu tư không phải tuân theo quy trình KYC hoặc AML hoặc bất kỳ hình thức xác minh danh tính nào khác.
Có một số yêu cầu quy định của chính phủ trung ương cần được đáp ứng chưa áp dụng cho các nền tảng phi tập trung hoàn toàn. Tất nhiên, các nhà lập pháp sẽ tìm cách giải quyết vấn đề này sau, nhưng hiện tại, giao dịch ẩn danh hoàn toàn có thể thực hiện được nhờ DEX.
Tính bảo mật
Vấn đề lớn nhất với các sàn giao dịch tập trung chắc chắn là nguy cơ bị hack. Kho lưu trữ tiền xu tập trung của người dùng là một mỏ vàng mà những kẻ tấn công có thể truy cập. Bất chấp vô số biện pháp bảo mật, các phương tiện truyền thông liên tục đưa tin về các cuộc tấn công mạng trên các nền tảng phổ biến.
Đây là kết quả của bản chất lưu ký của nó, có nghĩa là các sàn giao dịch tập trung giữ tài sản của nhà đầu tư. Mặt khác, các sàn giao dịch phi tập trung không có bản chất ủy thác. Người dùng có thể kết nối trực tiếp với ví của họ. Không có điểm truy cập duy nhất vào tất cả tài sản và dữ liệu của người dùng. Từ đó, việc hack trở nên khó khăn hơn và ít lợi nhuận hơn, vì những kẻ tấn công phải thỏa hiệp các tài khoản cá nhân thay vì đánh cắp từ các trung tâm điều hành.
Quyền kiểm soát
Các sàn DEX không có quyền truy cập vào tiền của người dùng, điều này không chỉ làm giảm nguy cơ bị tấn công mà còn ngăn chặn sự can thiệp từ các bên thứ ba như người quản lý sàn giao dịch và chính quyền địa phương. Tiền không bao giờ bị đóng băng, việc rút tiền không bị trì hoãn hoặc từ chối và các giao dịch không bao giờ bị pháp luật chặn.
Chi phí thấp hơn
Không có bên thứ ba nào cung cấp chi phí giao dịch thấp hơn đáng kể so với trao đổi tập trung. Các sàn giao dịch tập trung thường tính phí người nhận và người tạo, trong khi người dùng DEX chỉ cần thanh toán cho mạng.
Các sàn giao dịch phi tập trung cung cấp một giải pháp rẻ hơn và an toàn hơn so với các sàn giao dịch trung tâm tương đương. Tuy nhiên, đồng tiền nào cũng có hai mặt.
Nhược điểm
Đặc điểm cấu trúc của các sàn giao dịch phi tập trung và quyền kiểm soát hoàn toàn của người dùng được đề cập trong phần chuyên nghiệp cũng dẫn đến nhiều nhược điểm và vấn đề.
Trải nghiệm người dùng
Nhiều tùy chọn giao dịch như lệnh dừng lỗ, giao dịch ký quỹ, công cụ phân tích kỹ thuật và cho vay không khả dụng trên hầu hết các sàn giao dịch phi tập trung. Người dùng cần làm quen với các tiện ích mở rộng trình duyệt và hợp đồng thông minh để bắt đầu giao dịch, nhưng giao diện thường không thân thiện với người dùng. Các nền tảng phi tập trung hiếm khi hỗ trợ tiền tệ fiat và quy trình gửi tiền có thể rất khó hiểu và phức tạp.
Tính thanh khoản
Sàn giao dịch phi tập trung có vấn đề về thanh khoản. Cho phép đa dạng các cặp giao dịch trong khi số lượng người dùng quá ít. Vấn đề trở nên trầm trọng hơn bởi thực tế là các sàn giao dịch tập trung vẫn chiếm ưu thế ngày nay, vì tính thanh khoản của DEX phụ thuộc nhiều vào số lượng nhà giao dịch đang hoạt động trên nền tảng.
Tốc độ giao dịch
Các nút chuỗi blockchain phân tán có nghĩa là thông lượng thấp hơn. Các nền tảng tập trung có thông số cao hơn vì chúng có các máy chủ tập trung. Do đó, các sàn giao dịch tiền điện tử tập trung có thời gian thực hiện giao dịch trung bình ngắn hơn nhiều. Tốc độ giao dịch chậm trên DEX có thể dẫn đến “trượt giá” khi giao dịch không được hoàn thành do thay đổi giá của tiền điện tử được trao đổi.
Hỗ trợ
Thiếu hỗ trợ khách hàng trên DEX sẽ ảnh hưởng đến quá trình giao dịch hoặc tài khoản của người dùng. Người dùng không tìm được nhân viên hỗ trợ khi gặp sự cố.
Mặc dù có một số trở ngại, nhưng DEX đáng tin cậy và an toàn hơn nhiều so với các nền tảng tập trung. Ngoài ra, chúng phù hợp với các nhà đầu tư có kinh nghiệm, những người hiểu rõ rủi ro và sẵn sàng chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
Tình trạng pháp lý của sàn DEX
Sự phát triển nhanh chóng của các sàn giao dịch phi tập trung đã đặt ra nhiều thách thức cho các nhà quản lý thị trường và tạo ra các vấn đề pháp lý mới. Tình trạng pháp lý của DEX khá mơ hồ do một số tính năng như ẩn danh xung đột với các yêu cầu pháp lý hiện hành.
Các quốc gia đang cố gắng giải quyết vấn đề này theo những cách khác nhau. Trong khi Hoa Kỳ đang cố gắng tìm cách áp dụng các cơ sở pháp lý hiện có, thì chính quyền Singapore đang xem xét tạo ra một hệ thống quản lý mới cho các sàn giao dịch như vậy.
Một trong những vấn đề chính với việc điều chỉnh các sàn giao dịch phi tập trung là hầu hết các sàn giao dịch không được kiểm soát bởi một pháp nhân hoặc cá nhân cụ thể. Do đó, nảy sinh vấn đề là không xác định được trách nhiệm nếu xác định hành vi xâm phạm nằm ở đâu. Các quy định có thể làm cho hoạt động giao dịch trở nên khó khăn hơn. Do đó, các biện pháp và quy tắc hiện có của các sàn giao dịch tập trung không thể được áp dụng cho DEX.
DEX giải quyết hầu hết các vấn đề mà các nền tảng tập trung gặp phải bằng cách cấp cho người dùng quyền truy cập vào các phương thức trao đổi tiền tệ an toàn hơn. Gần đây, việc giới thiệu công nghệ Uniswap đã cho phép chúng tôi chuyển đổi nhanh chóng các mã thông báo ERC-20 và thúc đẩy lưu lượng truy cập lên các cấp độ mới thông qua các sàn giao dịch phi tập trung.
Tuy nhiên, chúng vẫn chưa phổ biến lắm và các vấn đề pháp lý vẫn chưa được giải quyết. Các DEX chắc chắn có rất nhiều tiềm năng, nhưng chúng vẫn còn một chặng đường dài trước khi trở thành xu hướng.
