Tiền điện tử là gì? So sánh tiền điện tử và tiền mặt

Tiền điện tử là gì mà ngày càng được nhắc đến nhiều trên các phương tiện truyền thông và cộng đồng tài chính tại Việt Nam? Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ blockchain, crypto không chỉ là xu hướng đầu tư mới mà còn mở ra kỷ nguyên tài chính phi tập trung. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu khái niệm tiền điện tử để bạn có cái nhìn tổng quan nhất về thế giới crypto.

Khái niệm tiền điện tử là gì? 

Không giống như tiền truyền thống được phát hành bởi chính phủ, tiền điện tử không chịu sự kiểm soát của bất kỳ ngân hàng trung ương hay tổ chức tài chính nào. Bitcoin (BTC) ra đời năm 2009 là đồng tiền điện tử đầu tiên và nổi bật nhất. Kể từ đó, hàng nghìn loại tiền điện tử khác đã xuất hiện, với mục tiêu cải thiện hiệu suất chi phí và độ minh bạch trong các giao dịch tài chính toàn cầu.

Tiền điện tử (hay còn gọi là cryptocurrency) là một loại tài sản kỹ thuật số được mã hóa và vận hành trên nền tảng công nghệ blockchain. Không giống như tiền truyền thống do ngân hàng trung ương phát hành, tiền điện tử không chịu sự kiểm soát của bất kỳ tổ chức hay chính phủ nào.

Mỗi giao dịch bằng tiền điện tử được ghi lại công khai, minh bạch và không thể thay đổi trên hệ thống blockchain, giúp đảm bảo tính bảo mật, chống gian lận và không cần trung gian.

Một số loại tiền điện tử phổ biến hiện nay gồm: Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Binance Coin (BNB), USDT (Tether) và nhiều loại khác.

Tiền điện tử có thể được sử dụng để:

• Giao dịch mua bán

• Đầu tư tích trữ

• Tham gia vào các hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi)

• Giao dịch tài sản số (NFT)

• Và còn sử dụng nhiều mục đích khác.

Nếu bạn nghe nhắc đến tiền mã hóa, tiền Crypto thì tất cả chúng là tiền điện tử. Hiện nay tiền điện tử ngày càng được phổ biến, cùng theo dõi tiếp phần dưới đây:

Tiền điện tử được tạo ra như thế nào? 

Về cơ bản, có hai cách chính để coin mới được sinh ra trong thị trường tiền điện tử:

1. Đào coin – Mining coin

Chắc hẳn bạn đã từng nghe đến cụm từ đào coin (tiếng anh gọi là Mining coin). Đây  là cách truyền thống nhất để bạn có thể sở hữu tiền điện tử mà không cần phải bỏ tiền ra mua. Cụ thể, bạn cần máy tính thực hiện các thuật toán phức tạp để xác minh giao dịch và ghi vào blockchain. Theo đó, người tham gia đào coin sẽ được thưởng trả công bằng đồng coin mới. Ví dụ: Trước năm 2022, lúc nhiều người chưa hiểu tiền điện tử là gì thì một số người tiên phong đã đào và sở hữu rất nhiều Bitcoin và Ethereum. 

Xem thêm: Các nước công nhận Bitcoin

2. Đúc tiền (Minting) hoặc Staking coin

Trong thế giới tiền điện tử, đúc tiền (minting) là quá trình tạo ra các đồng coin mới, thường diễn ra trong các hệ thống sử dụng cơ chế Proof of Stake (PoS) hoặc (DPoS). Đây là một phần quan trọng để duy trì mạng lưới blockchain. Đồng thời là đúc tiền cách người dùng có thể nhận phần thưởng là coin từ việc tham gia vào hệ thống.

Ngoài ra, Staking là hành động cũng giúp bạn sinh lời coin từ các đồng coin có sẵn của mình. Tại đây, bạn phải khóa một lượng coin vào ví hoặc nền tảng để tham gia xác nhận giao dịch trên blockchain. Người tham gia staking sẽ được chọn ngẫu nhiên để xác nhận block mới và nhận phần thưởng bằng chính loại coin đó. Cách này giúp mạng lưới vận hành ổn định và tiết kiệm năng lượng hơn so với cơ chế đào coin (Proof of Work – PoW).

Việc staking không yêu cầu phần cứng mạnh như đào Bitcoin. Do đó, cách tạo coin này ngày càng phổ biến và dễ tiếp cận với người dùng mới. Đây là một trong những cách giúp bạn tạo thu nhập thụ động từ tiền điện tử một cách bền vững.

Nếu bạn mới tìm hiểu tiền điện tử là gì thì minting và staking chính là những khái niệm quan trọng để hiểu cách hoạt động và cách mà coin mới được sinh ra trong hệ sinh thái này.

Đặc điểm của tiền điện tử là gì?

• Phi tập trung: Không do bất kỳ chính phủ hay tổ chức tài chính nào kiểm soát.
• Ẩn danh: Giao dịch không yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân như ngân hàng truyền thống.
• Minh bạch và bất biến: Tất cả giao dịch đều được ghi lại trên blockchain và không thể sửa đổi.
• Có thể giao dịch toàn cầu: Không giới hạn bởi biên giới quốc gia.
• Tính biến động cao: Giá trị của tiền điện tử có thể thay đổi mạnh trong thời gian ngắn.

Phân loại tiền điện tử

Bên cạnh khái niệm tiền điện tử là gì, bạn cũng cần nắm thêm các loại crypto hiện nay để mở ra nhiều cơ hội giao dịch. 

1. Tiền mã hóa

Đây là dạng tiền điện tử phổ biến nhất, được phát triển trên nền tảng blockchain. Khi người dùng giao dịch thường được sử dụng như một phương tiện thanh toán hoặc lưu trữ giá trị. Ví dụ: Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Litecoin (LTC).

2. Stablecoin

Stablecoin là loại tiền điện tử được gắn giá trị với một tài sản ổn định như đô la Mỹ hoặc vàng để giảm biến động giá. Ví dụ: USDT (Tether), USDC, BUSD.

>>> Xem thêm USDT là gì ? có lửa đảo không?

3. Token tiện ích

Đây là các token được sử dụng trong hệ sinh thái của một dự án để truy cập dịch vụ hoặc sản phẩm nhất định. Ví dụ: BNB (Binance Coin), UNI (Uniswap Token).

4. Token chứng khoán

Token chứng khoán là loại token đại diện cho tài sản tài chính như cổ phần hoặc trái phiếu. Việc phát hành và giao dịch token này thường phải tuân thủ quy định pháp lý.

5. Tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC)

CBDC là phiên bản số của tiền pháp định do ngân hàng trung ương phát hành. Đây là nỗ lực của các chính phủ nhằm số hóa tiền tệ quốc gia, ví dụ: e-CNY của Trung Quốc, Digital Euro của EU.

>>> Xem thêm: Các loại tiền điện tử ở Việt Nam

So sánh tiền điện tử và tiền mặt

Để giúp bạn hiểu hơn, tiền điện tử là gì, bạn hãy xem ngay bản so sánh giữa crypto và tiền mặt tại đây:

Tiêu chí	Tiền điện tử	Tiền mặt
Hình thức	Kỹ thuật số	Vật lý
Ẩn danh	Cao (tùy loại coin)	Cao khi giao dịch trực tiếp
Bảo mật	Cao, dùng công nghệ mã hóa	Dễ mất, dễ làm giả
Phạm vi sử dụng	Toàn cầu, phụ thuộc pháp lý	Chủ yếu trong nước, phổ biến
Trung gian	Không cần	Phụ thuộc ngân hàng trung ương
Tốc độ giao dịch	Nhanh, đặc biệt quốc tế	Nhanh trong nước, chậm với quốc tế
Kiểm soát nhà nước	Khó kiểm soát	Kiểm soát hoàn toàn

Các quy định về tiền điện tử hiện nay tại Việt Nam

Tiền điện tử có thể được chia làm các nhóm chính như sau:

1. Tiền mã hóa

• Là loại crypto phổ biến nhất.
• Có blockchain riêng (ví dụ Bitcoin, Ethereum, Litecoin…).
• Được dùng để thanh toán, giao dịch hoặc lưu trữ giá trị.
  

2. Token

• Không có blockchain riêng, dựa vào blockchain của coin khác (ví dụ: token ERC20 dựa trên Ethereum).
• Dùng để thanh toán trong hệ sinh thái riêng, đại diện cho tài sản, cổ phần, quyền truy cập…
  

3. Stablecoin

• Đây là loại coin có giá trị ổn định, được neo theo tiền pháp định như USD.
• Ví dụ: Tether (USDT), USD Coin (USDC), Binance USD (BUSD).
  

4. Central Bank Digital Currency (CBDC)

• Do ngân hàng trung ương phát hành.
• Vẫn trong giai đoạn nghiên cứu ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam.

So sánh tiền điện tử và tiền mặt

Tiêu chí	Tiền mặt (Fiat)	Tiền điện tử (Crypto)
Kiểm soát	Do ngân hàng trung ương kiểm soát	Phi tập trung, do mạng lưới quản lý
Tính ẩn danh	Có thể dùng ẩn danh trong giao dịch trực tiếp	Giao dịch ẩn danh trên blockchain
Tính hợp pháp	Hợp pháp, được chấp nhận rộng rãi	Tùy quốc gia, ở Việt Nam chưa được coi là hợp pháp
Tính biến động	Ổn định	Biến động mạnh
Tính bảo mật	Rủi ro tiền giả, mất cắp	Bảo mật cao, nhưng có thể mất nếu mất khóa riêng
Thanh toán online	Qua ngân hàng, ví điện tử	Qua ví crypto, mạng lưới blockchain

Các quy định về tiền điện tử hiện nay tại Việt Nam

Tại Việt Nam, khái niệm tiền điện tử là gì vẫn chưa được nhiều người biết đến. Dĩ nhiên, crypto vẫn chưa được công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp tại nước ta. Cụ thể:

• Ngân hàng Nhà nước khẳng định: Chỉ các phương tiện thanh toán được quy định rõ trong luật như tiền mặt, thẻ ngân hàng, séc… mới hợp pháp.
• Giao dịch tiền điện tử để đầu tư không bị cấm, nhưng sử dụng để thanh toán có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 88/2019/NĐ-CP.
• Việt Nam đang trong quá trình nghiên cứu đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC).

Dù chưa hợp pháp hóa, nhưng cơ quan chức năng vẫn khuyến cáo người dân cẩn trọng với các mô hình đầu tư đa cấp, lừa đảo trá hình thông qua tiền điện tử.

Tiền điện tử trong tương lai

Trong chủ đề tiền điện tử là gì, tương lai của tiền điện tử là một chủ đề gây nhiều tranh luận. Một số nhận định phổ biến:

• Ứng dụng DeFi (tài chính phi tập trung) và NFT sẽ tiếp tục mở rộng hệ sinh thái crypto.
• Các quốc gia sẽ dần thiết lập khuôn khổ pháp lý rõ ràng để quản lý hoạt động liên quan đến tiền điện tử.
• Blockchain và tiền điện tử sẽ thay đổi cách vận hành tài chính, hợp đồng, lưu trữ tài sản…

Tại Việt Nam, dù chưa có hành lang pháp lý đầy đủ, nhưng nhu cầu đầu tư và tìm hiểu về crypto ngày càng tăng, đặc biệt trong giới trẻ và cộng đồng công nghệ.

Kết luận

Trong tương lai, crypto có thể trở thành một phần quan trọng trong hệ thống tài chính số toàn cầu.Tiền điện tử là gì? Đó không chỉ là một loại tài sản kỹ thuật số mà còn là bước tiến trong cuộc cách mạng công nghệ tài chính toàn cầu. Tất nhiên việc hiểu rõ về thị trường này sẽ giúp bạn bước vào đầu tư một cách an toàn và hiệu quả hơn.

>> Xem thêm: Thiết kế website crypto

Thiết kế sàn giao dịch tiền ảo